నిత్యజీవితంలో పద్యాలు - పాప పుట్టినరోజు

సందర్భం: రేపు, మా బంధువులమ్మాయి పుట్టినరోజు. నేను, బాబాయ్ ఏవైనా పద్యాలు వ్రాద్దామని అనుకున్నాము. ఆయన వ్రాసిన పద్యాలు ఇక్కడ చదవగలరు. నేను వ్రాసినవి ఇవి. ఈ పద్యాలను వినిపించేది మామూలు తెలుగు (వ్యావహారికం) మాత్రమే తెలిసినవారు కాబట్టి (శ్రోతలకు) నిఘంటువుతో పనిలేకుండా వ్రాయాలని నిర్ణయించుకున్నాను. అక్కడక్కడా అలంకారాలను సూచించేటువంటి అక్షరాలను ముద్దగా దిద్దాను. చదువర్లు గమనించగలరు.

గమనిక: వీటిలో తప్పులుండే అవకాశం ఉంది. అక్కడక్కడా నాకున్న సందేహాలను వ్రాశాను. చదువర్లు సందేహాలను నివృత్తి చేసి, తప్పులను సవరించవలసిందిగా కోరుతున్నాను.

ఆ :-

పసిడినగవులమ్మ పాలపళ్ళు తెలుపు

బుల్లిమోముతల్లి బుగ్గ ఎఱుపు

కలువకంటి పాప కంటిపాప నలుపు

నునుపుమేను బంతి నుదురు పసుపు

విశేషాలు:
1. అన్ని పాదాలలోనూ చివరి అక్షరం "పు". అందుచేత ఇది అంత్యప్రాస అవుతుంది.
2. "కలువకంటి" అంటేనే "స్త్రీ" అని అర్థం. మరి, "కలువకంటి పాప" అనడం సరి అవుతుందా? అయితే, కలువకంటి పాప అంటే, కలువ వంటి కనులు కలిగిన పాప. కంటిపాప అంటే pupil of eye. ఇక్కడ ఛేకానుప్రాస కుదిరింది.

ఆ :-

రంగులన్ని యిట్లు రంగరించెను బ్రహ్మ

గంగభంగి పొంగెనంగు - అవనిఁ!

ముంగిలి మురిసేది రంగవల్లికి, మరి

లోగిలి! చిటిపాప ఆగడముకు!

విశేషాలు:
1. రంగు, రంగరించు, గంగ, భంగి, పొంగె, అంగు, ముంగిలి, రంగవల్లి - ఇవన్నీ కూడా వృత్త్యనుప్రాసకు ఉపకరించాయి. గంగ, భంగి, పొంగె, అంగు - ఇవి నాలుగు వరుసగా రావడంతో (మిగతా పదాల సంగతి ఎలాగున్నా) ఇది వృత్త్యనుప్రాస అవుతుంది.
2. "అవనిన్" అనే పదాన్ని "అవనిఁ" అని మార్చడం సరి అవుతుందా? ఇదే వ్యాకరణనియమానుసారం అవుతుంది? ఒకవేళ సరి ఐతే: అవనిఁ అనడంలో రెండు అర్థాలు: a) పుట్టినరోజు పాప పేరు "అవనిజ". ఆ  పేరుకు ముద్దు పేరు అవని అవుతుంది. b) "అవనిలోపల అందం గంగలా ప్రవహించింది" అనే అర్థంలో కూడా "అవనిఁ" సరిపోతుంది. కనుక, ఇది శ్లేషాలంకారం అవుతుంది.

సీ :-

బుజిపాప నోరార బువ్వలు తినుచుండ, కన్నవారికి కూడ కడుపు నిండె

చిరునవ్వు చిగురించు చిన్నారి సిరిమోము, చిత్తాన చైత్రమై, చింతఁ దీర్చె

బుడతమ్మ నట్టింట పడిలేచి పారాడు సవ్వళ్ళు మాగుండె చప్పుడయ్యె

అలసిన పాపాయి అరమోడ్పుకనుదోయి, గాంచిన నిట్టూర్పు గాసిఁ దీర్చు

విశేషాలు:
1. "కన్నవారికి" అంటే తల్లిదండ్రులు అని ఒక అర్థం, చూసినవారు అని మఱొక అర్థం. అందుచేత ఇది శ్లేషాలంకారం అవుతుంది.
2. "చ" తో రెండో పాదంలో ఒక విన్యాసం చేశాను. ఇది చాలా వరకు అనాలోచితంగా వచ్చినదే. ఇది వృత్త్యనుప్రాస అవుతుందా?

తే :-

లక్ష్మి యెల్లవేళల నీకు లక్షలివ్వ

దుర్గ ఆపద రాకుండ తోడునుండ

శారదాంబ కరుణఁజూచి చదువులివ్వ

నిండు నూరేళ్ళు చల్లగనుండవమ్మ!

---

చదువర్లు వ్యాఖ్యల ద్వారా నా సందేహాలను నివృత్తి చేస్తారని ఆశిస్తున్నాను.