అనన్వయాలంకారము

వ్యాకరణం -> అలంకారములు -> అర్థాలంకారాలు -> అనన్వయాలంకారం

---

లక్షణం: ఉపమానోపమేయత్వం యదేకస్యైవ వస్తునః
వివరణ: ఒక వస్తువుకు దానినే ఉపమానంగా చెప్పడాన్ని అనన్వయాలంకారం అంటారు.

ఒక మహారాజును వర్ణిస్తూ, "మహారాజులాగా ఉన్నాడు" అనడం అనన్వయానికి ఉదాహరణ అవుతుంది.

గమనిక: అనన్వయాలంకారం అర్థాలంకారం. అందుచేత శబ్దానికి ప్రాధాన్యతలేదు. అంటే రెండు సార్లు ఒకటే వస్తువుని వేరే పదాలతో పిలిచినా ఫరవాలేదు. కానీ, తాత్పర్యభేదం, అర్థభేదం ఉండకూడదు! ఉంటే అది లాటానుప్రాసం అయ్యే అవకాశం ఉంది.

---

ఉదా: (రేరాణి, రచన: ఎల్. నాగలక్ష్మి)
రాణి రాణి వలెనతిలోక సౌందర్యవతి

ఇక్కడ రాణితో పోల్చదగిన వస్తువు మఱొకటి లేదు కనుక, రాణి రాణిలాగా ఉంది అన్నారు.

---

ఉదా: (కావ్యాలంకారసంగ్రహం, రచన: రామరాజభూషణుడు)
నీ దయకు నీడు జోడు
నీ దయ, నీ జయము సాటి నీ జయమిలలో
నీ దానమునకు నెనయగు
నీ దానము, నీకు సాటి నీవె నృసింహా

నరసరాజు (అనబడే రాజు) దయ, విజయం, దానం - వీటికి ఇవే సాటి అనే ఉద్దేశంతో ఈ పద్యం చెప్పబడింది.

---

ఉదా: (చంద్రాలోకం, రచన: ఆడిదము సూరకవి)
శశి శశి భంగి కాంత్యుదగ్రుడు

దీని అర్థం "చంద్రుడు చంద్రుని వలెనే కాంతిలో గొప్పవాడు" అని. చంద్రుడినే ఉపమానంగానూ, ఉపమేయంగానూ వాడటం చేత ఇది అనన్వయం అయ్యింది.

---

చలనచిత్రగీతాల్లో అనన్వయాలంకారం నేను తక్కువగా చూశాను.  లాటానుప్రాస గురించి చర్చలో సోదరుడు కిరణ్ చెప్పిన ఉదాహరణ ఒకటి:

ఉదా: (ఇల్లాలు, రచన: ఆత్రేయ)
అందమంటె నువ్వే, ఆనందమంటే నువ్వే, నువ్వంటే నువ్వే, నీ వంటిది నువ్వే నువ్వే

"నిన్ను" పోలి "నువ్వు" తప్ప వేరేవారు లేరు అనడం వలన ఇది అనన్వయాలంకారం అవుతుంది.