సంగీతసాహిత్యసమలంకృతే...

నాకు సరస్వతీదేవి అంటే అధికమైన ప్రేమ. సరస్వతీదేవి కళ్ళల్లో నాకు జ్ఞ్యానం, ధర్మం, కరుణ మొదలైన సద్భావాలు కనిపిస్తాయి. సరస్వతీదేవి గురించి మన సినిమాల్లో ఎన్నో పాటలు వ్రాసారు. వేటూరి, సినారె, సిరివెన్నెల మొ|| కవులు ఎన్నో విధాలుగా పొగిడారు.

వీటిల్లో నాకు బాగా గుర్తుండిపోయే పాట "స్వాతికిరణం" చిత్రంలో "సంగీతసాహిత్యసమలంకృతే" అనే పాట. ఈ గీతకర్త "సినారె". ఎంతో లలితంగా వ్రాసిన ఈ పాటకి మామ కే.వి. మహదేవన్, పుహళేంది చేకూర్చిన సంగీతం జాతీయ అవార్డు పొందింది అన్న సంగతి అందరికీ తెలిసే ఉంటుంది. పూజ్యుడు మహదేవన్, ఆయన సంగీతంలో కనబడే సత్వగుణం నాకు వేరేవారి పాటల్లో కనబడలేదు అని చెప్పాలి. మహానుభావుడు మామకి నమస్కరిస్తూ ఈ పాట గురించి చెప్తాను. పాట మొత్తం సంస్కృతంలో ఉంటుంది అండోయ్.

సంగీతసాహిత్యసమలంకృతే, స్వరరాగపదయోగసమభుషితే
హే భారతీ మనసా స్మరామి, శ్రీ భారతీ శిరసా నమామి

భారతీ అనేది సరస్వతీదేవి పేరు. సంగీతసాహిత్యాలతో చక్కగా అలంకరించబడిన, స్వరాలతో కూడిన రాగాలతో, పదాల అల్లికతో అలరారే సరస్వతీదేవిని మనస్ఫూర్తిగా తలుచుకుంటాను, శిరస్సు వంచి నమస్కరిస్తాను.

వేదవేదంతావనవాసినీ, పూర్ణశశిహాసినీ

"వేదం, వేదాంతం అనేది వనంలో జీవించే దానవు నీవు. పూర్ణచంద్రుని వలె భాసించే హాసం కలదానావు నీవు. "

ఇక్కడ వేదం, వేదాంతం మధ్యన భేదం తెలుసుకోవడం చాలా ముఖ్యం. ఈ రెండు పదాలు పడని వాళ్లు ఈ ఖండం విడిచి తక్కినది చదువచ్చు.

"వేదం" అంటే "తెలుసుకోదగినది" అని అర్థం. అది జ్ఞ్యానం. పాంచభౌతిక ప్రపంచాన్ని విడిచి వెళ్ళేది కాదు. భౌతికమైన వృద్ధి, లబ్ది కోరి ఏమేమి చెయ్యచ్చు అనేది చెప్పేవి వేదాలు. అవి సత్వ, రజ, తామస గుణాలకు అతీతం కావు. అవి మనిషి ధర్మాధర్మాలు, బాధ్యతలూ, కట్టుబాట్లు తెలిపేవి మాత్రమే. ఇందులో యజ్ఞాలు, యాగాలూ మొదలైన సందర్భాలకి అగ్ని, వాయువు మొదలైన దేవతలను ఏ విధంగా తృప్తి పరచాలో చెప్పేవి.

"వేదాంతం" అంటే "జ్ఞ్యానానికి చివరిది" అని అర్థం. వేదాంతం తెలుసుకోవడం అంటే "బ్రహ్మాన్ని తెలుసుకోవడం". భగవద్గీతలో శ్రీకృష్ణుడు వేదాలను రక్షిస్తాను అని చెబుతూనే కర్మకాందని ఖండిస్తాడు. అది సామాన్యమైన యోగమని, దానితో పరమాత్మని/బ్రహ్మాన్ని చేరుకోవడం కష్టమని చెబుతాడు. ఈ సత్వ, రజ, తమో గుణాలకు అతీతంగా "భక్తిగుణం" తోనే తనను చేరుకోవడం సులభమని చెప్తాడు.

వేదానుసారంగా బ్రతికేవాడికి, కర్మలాచరించేవాడికి ఉన్నతమైన మరుజన్మ లభిస్తుంది. భౌతిక లబ్ధి (డబ్బు, భార్య, బిడ్డలు, పాడి, పంట, సుఖం మొ||) సిద్ధిస్తుంది. అదే వేదాంతం ఎరిగి "దానిని ఆచరించినవాడికి", మరుజన్మ ఉండదు. వాడు పరమాత్మను చేరుకుంటాడు.

నాదనాదాంతపరివేషిణీ, ఆత్మసంభాషిణీ

నాదం అంటే (లయబద్ధమైన) శబ్దం. "పరివేష్టించుట" అంటే "చుట్టుముట్టుట" అని అర్థం. "అమ్మా, నువ్వు సంగీతం మధ్యలో కొలువైయున్నదానవు" అనే భావం ఒక సంస్కృతభూయిష్టమైన, నాకు మహాయిష్టమైన రీతిలో చెప్పాడు కవి. "అత్మసంభాషిణీ" అంటే "తనలోనే మాట్లాడుకునేది" అని అర్థం. నా లాంటివాళ్ళు లోడలోడా వాగుతూనే ఉంటారు. జ్ఞ్యానులు అత్యవసరమైనది మాత్రమే మాట్లాడతారు. వారిది ఆత్మానందం. పరమాత్ముడి గురించి ఆలోచిస్తూ, దృష్టిని అక్కడ లగ్నం చేస్తూ తమలో తామే ఆనందిస్తారు.

వ్యాసవాల్మీకివాగ్దాయినీ, జ్ఞ్యానవల్లీ, సవుల్లాసినీ

"వ్యాసుడు, వాల్మీకి వంటి మహాకవులకు, మహాజ్ఞ్యానులకు మాటను ప్రసాదించిన దానవు. జ్ఞ్యానం అనే తీగావు. ఎల్లప్పుడూ ఉల్లాసం కలిగించేదానావు నీవు. "

ముందు వాక్యమ్లో సంగీతం గురించి మాట్లాడిన కవి, ఇప్పుడు సాహిత్యం (రామాయణం, భరతం, భాగవతం, పురాణాలు, ఇవన్ని సాహిత్యం, జ్ఞ్యానానికి పరాకాష్టలు) చెప్పడం బాగుంది. ఈ మహోన్నతమైన గ్రంధాలు చదువుతుంటే వెంట్రుకలు నిక్కబొడుచుకుంటాయి, మనస్సుకు ఊరట ఉల్లాసం కలగట్లేదు అంటే అది దురదృష్టమనే చెప్పుకోవాలి.

బ్రహ్మరసనాగ్రసంచారిణీ, భవ్యఫలకారిణీ

"బ్రహ్మ యొక్క నాలుకపై నడిచేదానా, నీవు శుభాలను చేకూర్చే వేల్పువు."

ఏ మహాపురుషుడికైనా భార్య కూడా గొప్పదైతే కలిగే కీర్తి వేరు. విష్ణువు లక్ష్మిని గుండెలో పెట్టుకుంటే, శివుడు పార్వతికి అర్థశరీరాన్ని ఇచ్చాడు. అలాగే బ్రహ్మ నాలుక సరస్వతికి స్థానం. ఆమె అక్కడ ఉండుటవలనే ఆయన చెప్పినదల్లా జరుగుతోంది. ఆయన మాటకు అంత శక్తి లభించింది.

సరస్వతీదేవి కరుణ ఉన్నవారి వాక్కు ఫలిస్తుంది. ఎందుకంటే సకలవిద్యలకు ఆమె దైవం. ఆమె అనుగ్రహంతోనే మనిషికి విద్య లభిస్తోంది. విద్యలేని వాడి మాట ఎలాగ ఫలిస్తుంది? [ విద్య అంటే "టెక్స్ట్ బుక్స్ లో చెప్పేది" అని మాత్రం దయచేసి అనుకోకండి. విద్య అంటే అది ఆట కావచ్చు, పాట కావచ్చు, ఆర్ట్ కావచ్చు ... ఏదైనా స్కిల్ ].

నిత్యచైతన్యనిజరూపిణీ, సత్యసందీపిణీ

నిత్యచైతన్యం ఎవరికీ ఉంటుంది? ఆ పరబ్రహ్మను ఉపాసించే వారికి, వేదాంతం ఎరిగినవారికి ఉంటుంది. అటువంటి రూపం పరబ్రహ్మకు అద్దం పడుతుంది. మనుషులకు సత్యాన్ని బోధిస్తుంది.

సత్యం అంటే అదేదో "ట్రూత్" అనుకోకండి. నిజానికి సత్యానికి తేడా ఉంది. నిజం భౌతికప్రపంచంలో కాలానికి కట్టుబడి ఉంటుంది. సత్యం కాలానికి, ఈ ప్రపంచానికి అతీతమైనది. ఒక్క మాటలో చెప్పాలి అంటే, సత్యం అనేది నిజం కంటే గొప్పది. ఉదాహరణకి బ్రహ్మజ్ఞ్యానం లోని మర్మాలు సత్యాలు.

సకలసుకళా సవున్మేషిణీ, సర్వరసభావ సంజీవినీ

అన్ని కళలనూ వికసింపజేసేది దానవు. అన్ని రసభావాలనూ బ్రతికించేది దానవు.

"రసము" అంటే దానికి చాలా అర్థాలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ "స్పిరిట్" అనే అర్థంలో వాడినట్లు అనిపిస్తోంది. "భావము" అంటే "ఫీలింగ్" అని చెప్పుకొనవచ్చు. (సరస్వతీదేవి గురించి చెప్పడానికి ఇంగ్లీష్ పదాలు అవసరమైనందుకు చింతిస్తున్నాను. చదివేవాళ్ళు నన్ను క్షమించాలి.) ఒక కవికి కానీ, నర్తకునికి కానీ ధర్మం - ఒక భావాన్నీ, దాని రసాన్నీచూపించగలగడం. అది కరుణ కావచ్చు, శృంగారం కావచ్చు, హాస్యం కావచ్చు, మరేదైనా కావచ్చు. అంటే వారు ఆ రసానికి ప్రాణప్రతిష్ఠ చేస్తున్నారు అన్న మాట.

అలాటి కళలకూ, భావాలకూ ప్రాణం పోసేది ఆ తల్లి, సరస్వతీదేవి.

సరస్వతీదేవి గురించి చెప్పడానికి నాకు పదాలు చాలవు. ఆ దేవి ముఖారవిందం చూస్తేనే నాకు ఎన్నో నాళ్ళనుండి తీరని దాహం తీరినట్లు, జ్ఞ్యానమనే వెన్నెలలో స్నానం చేస్తున్నట్లు, అమ్మ వొడిలో పడుకున్నట్ల, పరబ్రహ్మను అద్దంలో నుండి చూసినట్లు అనిపిస్తుంది. ఆ తల్లికి పాదాభివందనాలు అర్పించుకుంటున్నాను.

ఈ పాట ఇక్కడ చూడవచ్చును.

తాతయ్య మాట తథ్యం బేటా

మా మాతామహులు (సంసృతం ఆట్టే తెలియని తెలియనివాళ్ళకి: "మాతామహులు" అంటే "తల్లి యొక్క తండ్రి") విజయవాడలో గొప్ప పేరున్న సిద్ధాంతి. వాస్తు, జ్యోతిష్యం బాగా తెలిసి, అనుభవం ఉన్న మహానుభావులు. నాకు, నాలాంటి చాలా మందికి గురువు, మార్గదర్సకులు. తెలుగు సాహిత్యం పట్ల మంచి అభిరుచి కలిగిన వ్యక్తీ. తాతయ్య ఏది చెప్పినా గొప్ప అనుభవంతో, ముందు చూపుతో చెప్తారు. ఆయన చెప్పింది విని బాగుపడిన వాళ్ళు అనేకులు. ఆయన మంచి చతురత కలిగినవారు. ఆయన ఛలోక్తులు ఈ సంచికలో :)

~
మా తాతయ్య చిన్నదనంలో ఆయన స్కూల్ కి వెళ్లడానికి ఎనిమిది మైళ్ళు సైకిల్ ఐనా తొక్కాలి, లేకపొతే ఒక ఏటిని ఈదుకుంటూ వెళ్ళాలి. రెండూ ఉత్సాహంగానే చేసేవారు. మా తాతయ్యకి ఒక మారు అందరికంటే ఎక్కువగా వందకి తొంభై మార్కులు వచ్చాయి. తరువాతి మార్కు డబ్బై. ఎప్పుడు క్లాసు లో టీచర్ తో వాదిస్తూ, అప్పుడప్పుడు స్కూల్ కి డుమ్మా కొడుతూ ఉండే మా తాతయ్య కి అన్ని మార్కులు వస్తే ఆశ్చర్యపోయిన టీచర్, "ఏరా రామకృష్ణయ్య! ఎవరి దాంట్లో చూసి కాపీ కొట్టావురా?" అని అడిగారు. దానికి మా తాతయ్య తడుముకోకుండా..."నా కంటే ఎక్కువ
మార్కులు వచ్చినవాడి దాంట్లో అండీ", అని చెప్పారు. ఆ టీచర్ కి గొంతులో వెలక్కాయ పడినట్లయ్యింది.
~
అవిరామదీక్షతో, కఠోరమైన క్రమశిక్షణతో పొద్దున్న అయిదింటికి లేచి సంధ్యావందనం, సుర్యారాధానం చేసే మా తాతయ్య వ్యాపారంలో కూడా గొప్ప అభివృద్ది సాధించారు. అనకూడదు కానీ, వ్యాపారం అంటే మోసమే. మోసం చెయ్యకుండా, అన్నీ నిజాలే మాట్లాడి వ్యాపారం చేద్దాం అనుకుంటే కష్టం. అదే విషయం నాతో చెప్తూ, "తెల్లారితే తిమిరాన్తకుని ఆరాధన, మధ్యాహ్నం నుండి మాటలగారడి", అన్నారు. తాతయ్యకి కాస్త ఊరట కలిగిద్దాం అనే ఉద్దేశంతో, "అది ఆపత్ధర్మం తాతయ్య ", అన్నాను. దానికి మా తాతయ్య "పెళ్ళాం లేదని మరదలు చెయ్యి పట్టుకుని ఆపత్ధర్మం అంటావురా?", అన్నారు. నాకు ఒక్కసారి మతిపోయింది. "ఇంత మాటనేసారేటి?", అనుకుని నవ్వేసి ఊరుకున్నాను.
~
ఒక లక్ష జాతకాల దాక చూసిన మా తాతయ్యకి ఎంత పాండిత్యం ఉందొ, అనుభవం ఉందొ చెప్పడానికి నా మాటలు సరిపోవు. రోజూ కనీసం ఒక ఇరువై జాతకాలు చూస్తారు. అయినా ఎవరి దగ్గరా పొరబాటున కూడా డబ్బులు పుచ్చుకోరు. కొంతమందికి ఆటోకి చిల్లర లేకపొతే ఆయనే డబ్బులు చెల్లించిన సందర్భాలు కూడా ఉన్నాయి. ఆయన జాతకాలు చెప్తుంటే ఎవరైనా నోరు వెళ్ళబెట్టుకుని చూడాల్సిందే.

నేను ఎప్పుడూ నా జాతకం గురించి అడిగే ధైర్యం చెయ్యలేదు. నా చిన్నప్పుడు ఎప్పుడో తప్పితే మా తాతయ్య నా జాతకం చూడలేదు అని నా నమ్మకం. ఈ మధ్యన, నేను జ్యోతిష్యం నేర్చుకుంటున్నాను అనే నెపంతో నా జాతకం చూపిస్తే, పది నిముషాలలో నా జీవితంలో ఏవేమి జరిగాయో, జరుగుతాయో, నా మనసులో ఏముందో చెప్పేశారు. షాక్ అయ్యాను :)

ఒక ప్రముఖ సినీగేయరచయిత జాతకం చూపించి ఇతని గురించి చెప్పండి అంటే, అది చూసి: "వీడు గొప్ప జ్ఞ్యానిరా, కానీ పచ్చి వ్యభిచారి", అన్నారు. ఆ రచయిత దగ్గర పని చేసిన మా ఫ్రెండ్ తాతగారు అది నిజమేనని చెప్పారు.

ఒకమారు ఎవరో వ్యక్తీ తన కూతురు పెళ్లి గురించి అడగటానికి వచ్చారు. అమ్మాయిది, అబ్బాయిది జాతకం చూసి మా తాతయ్య "చేసేయ్యవయ్యా...", అన్నారు. దానికి అతను నసిగాడు, "అతనికి ఉద్యోగం...", అన్నాడు. "ఫరవాలేదు. చేసేయ్", అన్నారు మా తాతయ్య. ఉద్యోగం లేకపోయినా అతనికే ఇచ్చి చెయ్యమన్నారు అంటే దాని అర్థం, ఆ అమ్మాయి జాతకానికి అతడి జాతకం చాలా బాగా నప్పింది అని. "అయ్యా...అది...పెద్ద అందగాడు కూడా...", మళ్ళీ నసిగాడు. మా తాతయ్యకి చిరాకు వచ్చింది. "పనికొస్తాడా?", అని అడిగారు. వచ్చిన ఆయన సిగ్గుతో, "హీ హీ హీ. ఆయ్", అన్నాడు. "ఐతే చేసెయ్యి", అన్నారు మళ్ళీ. మారు మాట్లాడకుండా వెళిపోయాడు అతను.
~
సాహిత్యమ్లో చమక్కులు చాలానే చదివిన మా తాతయ్య కొన్నిసార్లు అవి కూడా చెప్తారు. ఒకసారి ఒక ఉదంతం చెప్పారు. ఒక మహాకవి వెళ్తుంటే (పేరు మరిచాను :( ) ఒక మహారాజు ఎదురుపడి, "ఏమోయ్ కవివృషభ, ఎక్కడికి వెళ్తున్నావు?", అన్నారు. "కవివృషభ" అంటే "కవులలో ఎద్దువంటి వాడా", అని అర్థం. "ఎద్దు" అంటే "గొప్ప బలం కలిగిన వాడు", అనే ఉద్దేశంతో అన్నమాట. దానికి ఆ కవి, "తమబోటి కామధేనువు కోసం వెతుక్కుంటూ వెళ్తున్నాను అండీ", అన్నాడుట. ఇక్కడ "కామధేనువు" కి రెండు అర్థాలు ఉన్నాయి. "అడిగిన వరాలిచ్చే వేల్పు", అని ఒక అర్థం. (అంటే ఆ రాజు కవికోవిదులను ఆదుకునేవాడు అని అర్థం). మరొక నిగుఢార్థం: "అందమైన ఆవు", అని. అంటే, "నేను ఎద్దునే, నీ బోటి ఆవును వెతుక్కుంటూ వెళ్తున్నాను", అని. దెబ్బకి రాజుకు నోట మాటలేదు :)

హైదరాబాద్లో ఏడో ఇల్లు, లక్ష్మి ఔట్లు...

నేను, అమ్మ మొన్న హైదరబాద్ వెళ్ళాము. డాక్టర్ ని కలవడానికి. అడ్రస్ చెప్పమని అడిగితే - స్ట్రీట్ అడ్రస్ దాక చెప్పి "అందులో ఏడో ఇల్లురా", అంది. నేను, "అమ్మ, ఏడో ఇల్లు అంటే కళత్రస్థానం ((జాతకచక్రంలో). అక్కడ మా ఆవిడ కనబడుతుందేమోనమ్మా", అన్నాను.
~

మీ ఆవిడ దీపావళికి లక్ష్మి ఔట్లు కొనమంటోందిరా", అంది మా అమ్మ ఎవరో చుట్టంతో.
"పెళ్లిఖర్చులకే లక్ష్మి ఔట్ అయ్యింది. ఇంక మళ్ళీ లక్ష్మి ఔట్ లు ఎందుకు?", అన్నాడు.
~

జానకి కల గనలేదు...

ఎవరేమన్నా సరే సంసారం అంటే అంతా సులువైన విషయం కాదు అన్నది సత్యం. ఇది అన్ని పురాణాలు, స్మృతులు, ఉపనిషత్తులు ఘోషిస్తున్న సత్యం. అసలు ఒక్కసారైనా కొట్టుకొని భార్యాభర్తలు ఉండరు అన్నది నా ప్రఘాఢ విశ్వాసం. అప్పుడప్పుడు ఇలాంటి పాటలు వింటే, నాకు కూడా ఒక రకమైన నమ్మకం ఏర్పడుతుంది, "అంత కంగారు పడాల్సింది ఏమి లేదు. ఇందులో తలనొప్పి కంటే అమృతాంజనమే ఎక్కువ ఉంటుంది ఏమోలే" అని :)

భార్యాభర్తలు అనగానే మనం చెప్పుకొనే రెండు జంటలు ఉన్నాయి. అవి: పార్వతీపరమేశ్వరులు , సీతారాములు. అర్థనారీశ్వరుడు ఐ శివుడు ఖ్యాతికి ఎక్కితే, ఏకపత్నివ్రతుడు ఐ రాముడు ఖ్యాతికి ఎక్కాడు. వీరు ఇరువురు నాకు జీవితంలో ఆదర్శం (ఒక్క ఈ విషయంలోనే కాదు సుమీ :) ). వీళ్ళు కూడా కొట్టుకున్న సందర్భాలు మనం పురాణాల్లోచదివాము [ శివపురాణం, వాల్మీకి రామాయణం ]. కానీ, "కోపం ఉండటం వేరు. ఇష్టం లేకపోవడం వేరు. ", అని నానమ్మకం.

ఇక అసలు విషయానికి వస్తే ఈ పాట "రాజ్కుమార్" సినిమాలో ఇళయరాజా స్వరపరచిన పాట. ఇది వ్రాసింది ఆచార్యఆత్రేయ. చక్కని సాహిత్యమ, సుమధురమైన సంగీతం రెండూ కలిపితే నిజంగా పార్వతీపరమేశ్వరులు చూసిన భావమేకలుగుతుంది.

జానకి కలగనలేదు రాముని సతి కాగలనని ఏనాడు
రాముడు అనుకోలేదు జానకి పతి కాగలనని ఆనాడు

రాముడు పద్దెనిమిది ఏళ్ళ వయసులో అడవులకు వెళ్ళేటప్పుడు అసలు అందరూ "వీడు మళ్ళీ వెనక్కి వస్తాడా?", అనేభయంతోటే ఉండి ఉంటారు. అలాటిది, అనుకున్న దానికంటే ఎక్కువ దానవసంహారం చేసి, అహల్యను అనుగ్రహించి, పెళ్లికూడా చేసుకుని వస్తాడు అని ఎవరూ అనుకోలేదేమో, ఒక్క వశిష్టుడు, విశ్వామిత్రుడు తప్ప - వారు బ్రహ్మర్షులు. వారికిజరిగేది, జరిగింది, జరగబోయేది అన్నీ తెలుస్తాయి. "Marriages are made in heaven", అంటారు. అలాగ, అనుకోకుండానే ఒకరికి ఒకరు జతపడ్డారు సీతారాములు. ఈ జంట పరవశంలో అలాగే వారి వలె వీరు కూడా కలిసారుఅని సంతోషిస్తోంది.

ఇక్కడ పారాయణం అనే పదం చక్కగా అమరింది. పారాయణం అంటే మొదటినుండి చివరిదాకా శ్రద్ధగా చదవటం. పూర్వం భాగవతపారాయణం అని చదివేవారు. అంటే, మొత్తం భాగవతం కూర్చుని శ్రద్ధగా చదవడం. వీరి జీవితాలనుచూస్తేకనుక ఆ రామాయణం లాగే ఉంది అని వీరి భావం.

చెలి మనసే శివధనుసైనది; తొలిచూపుల వశమైనది

ఆత్రేయ గారు మహానుభావుడు. మనసు కవి ఆత్రేయ అంటారు. అలాగ, చక్కనైన ప్రయోగం చేసారు. ఎక్కడైనా కొంచంసిగ్గు, బెట్టు, జాగ్రత్త అన్నీ ఆడవాళ్ళకే ఎక్కువ ఉంటాయి. ఆమె చేత అవుననిపించడమే అసలు ఒక పెద్ద విషయం. అలంటి ఆ స్త్రీ మనసే, శివధనుస్సు అంత బలమైనది అని చెప్పటం నాకు నచ్చింది. వారి చూపులు కలిసినప్పుడే అదిలొంగిపోయిందిట.

తొలిచుక్కవు, నీవే చుక్కానివి నీవే

ఎవరైనా ఉపవాసం/నక్తం చేసేవాళ్ళు ఉంటే, వారికి ఈ తోలిచుక్క విలువ తెలుస్తుంది. పొద్దున్న లేచినప్పటినుండి రాత్రిఒక చుక్క కనబడేవరకు భోజనం చెయ్యరు. అది కనబడ్డాక "బ్రతుకు జీవుడా" అనుకుని తినేవాళ్ళు కొంతమందిఉంటారు :) ఆ తోలిచుక్కతో ఈమె తన ప్రియుణ్ణి పోల్చడం బాగుంది.

చుక్కాణి అంటే పడవకు దరి చూపేది (rudder). దారి చూపేది కూడా అతడే అని భావం. అతడితోనే, తన పయనం అనిపునరుద్ఘాటిస్తోంది. ఇలాంటి చక్కని పదాలు అప్పుడప్పుడు వేటూరి, సిరివెన్నెల ప్రయోగిస్తున్నారు. గోదావరి సినిమాలోవేటూరి " చుక్కాణే చూపుగా..బ్రతుకు తెరువు ఎదురీతేగా...", అని టైటిల్ సాంగ్ లో వ్రాయడం నాకు భలే నచ్చింది.

సహవాసం మనకు నివాసం; సరిహద్దు నీలాకాశం
ప్రతిపొద్దు ప్రణయావేశం; పెదవులపై హాసం

నివాసం అంటే ఇల్లు. వారికీ ఇల్లు అంటే ఒకరితో ఒకరు కలిసి ఉండటమేనట. అందులో హద్దులేవి ఉండవు.

ఇక "ప్రతిపొద్దు ప్రణయవేశం" అనే ప్రయోగం నాకు గొప్పగా నచ్చింది. ఆవేశం అంటే ఒక భావనకు లోను కావడం. సహజంగా మనం ఆ భావాన్ని కోపానికి మాత్రమే అపాదిస్తము. ఐతే, అది ప్రణయం మనోహరమైన భావాలకు వాడెకవులు తక్కువ. అందుకే నాకు చక్కగా అనిపించింది.

ఆ ఆవేశం వ్యక్తపరిచే విధానం కూడా చాల తేలిక మాటల్లో చెప్పారు - "హాసం". అంటే, చిరునవ్వుతోనే ఆ భావాలనుతెలుపుకున్తున్నారు!

సుమసారం మన సంసారం;

పువ్వులో ఉండే ముఖ్యమైన లక్షణాలు అన్నీ ఉన్నదిట వారి సంసారం. పువ్వులో ఉండే ముఖ్యమైన లక్షణాలు: రంగులు, సువాసన, తేనె, అందం. ఇవన్నీ, మన మనసుకు ఉల్లాసం కలిగించేవి. అలాంటివి అన్నీఉన్నాయి ఆసంసారంలో అని చక్కగా, తక్కువ మాటల్లో చెప్పాడు కవి.

అసలు ఇలాంటి ప్రయోగాలు (సుమసారం) చేసే కవులు ఇంకా ఎక్కడ మిగిలారు అనిపిస్తుంది నాకు. తెలుగుపాటల్లో కూడా ఇంగ్లీష్ పదాలే నిండిపోతున్న ఈ కాలంలో, ఇలాంటి చక్కని ప్రయోగాలు వింటే నాకు చెవుల్లో తేనే పోసినట్టు ఉంటుంది.

మణిహారం మన మమకారం

మణిహారంలో అనేక మణులు ఉంటాయి. అలాగే వారి మమకారంలో కూడా అనేక భావాలు ఉన్నాయి. అవసరాన్ని బట్టి, తల్లి, తండ్రి, స్నేహితులూ ఒకరికి ఒకరు అవుతారు కాబట్టి ఆ విభిన్నమైన రూపాలు ధరిస్తున్న అనురాగం మణిహారంలాగా ఉంటుంది.

గతమంటే నీవే కధ కానిది నీవే

ఆమె గతం మొత్తం చెరిపేసి అతడు అక్కడ నుంచున్నాడుట. గతం అంత తనే కనిపిస్తున్నాడు.
ఐతే, గతం సహజంగా కథగా మిగిలిపోతుంది. కానీ, ఇతడు కథ కాదు అని ఋజువు చేస్తూ ఆమె ఎదురుగుండా
నిలిచున్నాడు!

ఈ లైన్ వింటే నాకు చక్రం సినిమాలో సిరివెన్నెల "ఒకే ఒక మాట" అనే పాటలో చేసిన చక్కని ప్రయోగం
గుర్తుకొచ్చింది: "నువ్వు రాక ముందు జీవితం గురుతైన లేదనీ, నిను కలుసుకున్న ఆ క్షణం నను వదిలిపోదనీ"

ఇక ఈ పాటలో మనం మరిచిపోకూదనివి కొన్ని ఉన్నాయి. అవి సుశీల, బాలు చక్కగా పాడి పాటను రక్తి
కట్టించడం. అలాగే, background score కూడా చక్కగా కలిసింది. ఇళయరాజా లాంటి మెలొడీలు ఇచ్చే
సంగీతదర్శకులు ఇప్పుడు అరుదు. అడపోదడపో మణిశర్మ, దేవిశ్రీ కొన్ని చేస్తున్నారు అంతే. ఆంధ్ర అందగాడు
శోభన్ బాబు కెరీర్ లోనే ఇది ఒక గొప్ప యుగళగీతం అని నా అభిప్రాయం.

చిత్రం: రాజ్కుమార్

సంగీతం: ఇళయరాజ
పాడింది: బాలు, సుశీల

జానకి కలగనలేదు రాముని సతి కాగలనని ఏనాడు
రాముడు అనుకోలేదు జానకి పతి కాగలనని ఆనాడు
ఆనాడు ఎవరూ అనుకోనిదీ ఈనాడు మనకూ నిజమైనదీ
ఆ రామాయణం మన జీవన పారాయణం

చెలి మనసే శివధనుసైనది తొలిచూపుల వశమైనది
వలపు స్వయం వరమైనపుడు గెలువనిదీ యేదీ
ఒక బాణం ఒక భార్యన్నది శ్రీరాముని యశమైనది
శ్రీవారు ఆ వరమిస్తే సిరులన్నీ నావి
తొలిచుక్కవు నీవే చుక్కానివి నీవే
తుదిదాకా నీవే మరు జన్మకు నీవే

సహవాసం మనకు నివాసం; సరిహద్దు నీలాకాశం
ప్రతిపొద్దు ప్రణయావేశం; పెదవులపై హాసం
సుమసారం మన సంసారం మణిహారం మన మమకారం
ప్రతిరోజు ఒక శ్రీకారం పరవశశృంగారం
గతమంటే నీవే కధ కానిది నీవే
కలలన్నీ నావే కలకాలం నీవే

నేను హార్లిక్స్ తినను, త్రాగుతాను!

ఈ ఆదివారం నేను హోసూర్ వెళ్లాను. మా అన్నయ్య దగ్గర జ్యోతిష్యం నేర్చుకుందాం అని. గుండమ్మ కథ సినిమా వస్తుంటే చూస్తున్నాము. మధ్యలో ఒక హార్లిక్స్ యాడ్ వచ్చింది. "హార్లిక్స్ ఫర్ వొమెన్" అని. నాకు నవ్వు ఆగలేదు. అంతకు ముందు "జూనియర్ హార్లిక్స్", "హార్లిక్స్ ఫర్ మదర్స్" అని వచ్చినవి గమనించాను.

పక్కన ఉన్నా మా వదినని ఒక సందేహం అడిగాను, "వదిన, నువ్వు ఇప్పుడు మదర్ వి, ఎప్పటినుండో వొమెన్ వి కదా. నువ్వు ఏది తాగుతావు?". మా వదిన దానికి, "mothers హార్లిక్స్ అంటే అది గర్భిణులకు మాత్రామే", అంది. "ఓహో", అనుకున్నాను.

ఇలాగ ఇంక "horlicks for toddlers, vicenarians, tricenarian, quadragenarian, ... centenarian" అని ప్రొడక్ట్స్ వచ్చేస్తే ఎలాగా అనుకున్నాను. వెంటనే నాకు ఒక అద్భుతమైన ఐడియా వచ్చింది. అది అందరి జీవితాలనీ మార్చేస్తుంది. భవిష్యత్తులోకి వెళ్లి ఒక దృశ్యం చూసాను.

C:కష్టమర్ S: షాప్ ఓనరు

C: హార్లిక్స్ ఇవ్వండి.
S: ఏ హార్లిక్స్ కావాలి సర్

C: అదేమిటి? హార్లిక్స్ లో ఎన్ని రకాలు ఉన్నాయి?
S: ఇరవై నాలుగు రకాలు ఉన్నాయి సార్. మీది ఏ లగ్నం, ఏ రాశి?

C: అదెందుకు?
S: అందులోనే ఉంది అసలు విషయం. మీ రాశిని, లగ్నాన్ని బట్టి మేము హార్లిక్స్ స్పెషల్ గా తాయారు చేస్తున్నాము. ఉదాహరణకి మీది కుంభ లగ్నం అనుకోండి, మీకు లగ్నాధిపతి శని. హార్లిక్స్ ఆయనకీ ప్రీతి కరమైన విధంగా చేస్తాము. అంటే ఇనుము ఎక్కువగా ఉంటుంది, హార్లిక్స్ నల్ల రంగులో ఉంటుంది. అలాగన్న మాట.

C: ఓహో, ఐతే నాది తుల రాశి.
S: మహాచిలిపి. మీ రాశికి అధిపతి శుక్రుడేనా? ఐతే, మీకు కొంచం ములక్కాడల లక్షణాలు ఎక్కువగా ఉండే తులరాశి హార్లిక్స్ ఇస్తాను.

C: మా ఆవిడది వృషభ లగ్నమయ్య...
S: అబ్బా...భలే అదృష్టవంతులు సర్. వృషభ లగ్నం భార్య ఉండటం గొప్ప అదృష్టం. అస్సలు బద్ధకం ఉండదు. ఓర్పు ఎక్కువ. అందులోనూ, నా లాంటి కుంభ లగ్నం బద్ధకిష్టులకి మరీ మంచిది :)

C: ఏంటో, నువ్వు మరీ పోగిడేస్తున్నావు. మా ఆవిడని పొగిడితే నేను పొంగిపోతానోయ్.
S: (మనసులో: ఐతే వీడు ఆవిడకి లొంగిపోయాడు అన్న మాట.) అదేమిటి సర్. ఇల్లాలే ఈ జగతికి జీవనజ్యోతి అన్నారు.

C: అదేమిటి, ఏమైనా కొత్త LIC పాలసీ నా?
S: (ఇలాంటి బుర్ర తక్కువ వాళ్ళు మా షాప్ కి వస్తే అదే చాలు) మీరు మంచి జోక్ లు వేస్తారు సర్.

C: (తను వేసిన జోక్ ఏమిటో తనకే అర్థం కాక) ఇంక వృషభ లగ్నం వల్ల గురించి చెప్పు.
S: వృషభ లగ్నం వాళ్ళకి నోటి దురుసు ఎక్కువ అంటారు సర్. అందుకే ఈ వృషభ లగ్నం హార్లిక్స్ కొంచం మనిషిని కూల్ చేసే విధంగా తయ్యారు చేసారు. అలాగే మంచి బలం కూడా ఇస్తుంది, వాళ్లు బాలు పని చేస్తారు కదా. అస్సలు బద్ధకం ఉండదు మరి.

C: (మనసులో: కెలికితే అసలు విషయం దగ్గరకు వచ్చేసింది.) బాగుంది అయ్యా. ఐతే తుల రాశి హార్లిక్స్, వృషభ లగ్నం హార్లిక్స్ ఇవ్వవయ్యా.
S: అలాగే సర్. అదే చేత్తో మీ లగ్నం, ఆవిడ రాశి కూడా చెప్తే, అవి కూడా ఇస్తాను. ఒక పూట రాశి, ఒక పూట లగ్నం బట్టి తాగచ్చు. ఏమంటారు?

C: అద్భుతంగా ఉందయ్యా నీ ఐడియా. నా జీవితాన్నే మార్చేస్తుంది ఇది. నాది మకర లగ్నం, మా ఆవిడది సింహ రాశి.
S: (అది సంగతి, ఇంట్లో వీళ్ళావిడ సింహం అన్న మాట). మకర లగ్నం అధిపతి కూడా శనే. ఐతే ఇదుగోండి మకర లగ్నం హార్లిక్స్.

C: ఇందులో శనికి నచ్చేవి ఉన్నాయా?
S: అయ్యో, అదేమీ మాట. అసలు శని మొత్తం ఇందులోనే ఉంది.

C: అదేమిటి?
S: అంటే, శనికి నచ్చేవన్నీ ఇందులోనే ఉన్నాయి.

C: మంచిది. మరి మా ఆవిడకి?
S: మీ ఆవిడకి సింహ రాశి హార్లిక్స్ ఇస్తాను సార్. దెబ్బకి ఆవిడ మేష రాశి అయిపోతుంది.

C: అదేమిటి?
S: అంటే, మేక లాగా మారిపోతుంది.

C: అబ్బే, మా ఆవిడ అంత గయ్యాళి కాదు కానీ, నాకు జాతకాలు అంటే ఉన్నా గురి కోసం తీసుకుంటున్నాను. (మనసులో: దేవుడా, ఈ హార్లిక్స్ ఐన మా ఆవిడనుండి నన్ను రక్షించేలాగా చూడు).
S: (మనసులో: నీ మొహం చూస్తుంటేనే తెలుస్తోంది బాబు నీ సంగతి.) మంచిది సర్. మీకు శని అంతా మంచిని చేస్తాడు సర్.

నేను హార్లిక్స్ తినను, తాగుతాను.

మా చిన్నప్పుడు (అంటే ఇంకా స్కూల్ కి వెళ్ళకుండా ఇంట్లో అమ్మని సతాయించే వయసులో) మా నెల్లూరు అన్నయ్యలు సీతారామపురం వచ్చారు. వాళ్ళు మా కంటే ఆరేడు ఏళ్ళు పెద్దవాళ్ళు. అప్పుడు మాకు ఇంట్లో గంజి ఇచ్చారు. అది మేము తాగాట్లేదు అని, వాళ్లు దాన్ని "హార్లిక్స్" అని చెప్పారు. అంతే, ఇది టీవీ లో చొప్పించే హార్లిక్స్ అన్నా మాట. అనుకుని తాగేసాము.

నేను కొంచం అతిగా థింక్ చేసేవాడిని కాబట్టి, అది టీవీ లో చూపించే హార్లిక్స్ కాదు అని కొన్నాళ్ళకి తెలుసుకున్నాను. కానీ "మా అన్నయ్యలు ఎందుకు అబద్ధం ఆడతారు?", అనే అనుమనాంతో "ఐతే, ఇంగ్లీష్ లో గంజి ని హార్లిక్స్ అంటారు అన్నా మాట. హార్లిక్స్ కూడా చూడటానికి గంజిలాగా ఉంటుంది కాబట్టి దానికి ఆ పేరు పెట్టి ఉంటారు", అని ఒక నిర్ధారణ కి వచ్చాను. అది ఎప్పటిదాకా ఉండేది అంతే నేను పిలానికి వెళ్ళాకా కూడా నాకు అదే నమ్మకం :)

Secret of happiness

మా తమ్ముడు నేను చిన్నప్పటినుండి ఇంటర్ వరకు దాదాపు ఒకే టీచర్స్ దగ్గర చదువుకున్నాము. మాకు ఆ టీచర్స్ మేనరిసమ్స్, మా చిన్నప్పటి అల్లరి, అమాయకత్వం ఇంకా బాగా గుర్తున్నాయి. ఎప్పుడూ వీలున్నప్పుడు మేము వారిని తలుచుకుంటాము.

మా అన్నయ్యని మా తమ్ముడు ఏదో వెటకారం చేశాడు ఈవేళ. దానికి మా అన్నయ్య "మూసుక్కూర్చో రా పూల చొక్కా" అన్నాడు. నిజానికి మా తమ్ముడు నల్ల చొక్క వేసుకున్నాడు. దానికి వాడు - "సరిగ్గా చూడరా పొట్టి చొక్కా", అన్నాడు. నేను చొక్కా వేసుకుకుండా మా అక్కడ నిలబడ్డాను. "అందుకే నాయనా నా లాగా ఉండాలి", అన్నాను. "నీకు secret of happiness తెలుసునా?" అన్నాను. [ 8th class లో "The happy beggar" అని ఒక poem ఉండేది. అది గుర్తు చేస్తూ. ] దానికి మా తమ్ముడు: "నీకు A section లో ఆన్సర్ కావాలా? B section లో ఆన్సర్ కావాలా?" అన్నాడు. నాకు నవ్వు వచ్చింది. "రెండూ చెప్పు", అన్నాను.

Section A: "According to the pandit, being satisfied with what we have is the secret of happiness."
Section B: "Being satisfied with what we have is the secret of happiness, according to the pandit."

[అప్పటిలో ఇది 2nd/3rd class English text book లో లెసన్ ]

నాకు నవ్వు ఆగలేదు. చిన్నప్పుడు మేము ఇలాగే చదువుకునేవాళ్ళం. "అమ్మో మన పేపర్ యే టీచర్ దిద్దుతారో, రెండు సెక్షన్స్ ఆన్సర్లూ చదువుకుందాం", అని. పైగా, ఏది కరెక్ట్ ఆన్సర్ అని దాని గురించి చర్చ, తర్కం. నా మెమరీ 8th class దాకా వెళ్తే మా తమ్ముడి మెమరీ 2nd class దాకా గుర్తుపెట్టుకుంది.

ఒక్కో రోజు మాకు తెంగ్లీష్ పిచ్చి పడుతుంది. అంటే "తెలుగు, ఇంగ్లీష్" కలిపి మాట్లాడటం. ఉదాహరణలు:

"What ra. What doing ra? No work aa? idiot fellow. always noise aa raa?"
"Oh - that aa? I think whaatO whaatu"

ఎంతలాగా ఆ పిచ్చి పడుతుంది అంటే మన్నాడు ఆఫీస్ లో కూడా ఇవే కూతలు వస్తాయి :)