tag:blogger.com,1999:blog-7897467956720833826.post6980245174909586992..comments2023-10-11T23:22:31.904-07:00Comments on మనోనేత్రం: ఉల్లేఖాలంకారముSandeep Phttp://www.blogger.com/profile/07817468808660094286noreply@blogger.comBlogger6125tag:blogger.com,1999:blog-7897467956720833826.post-50696993386853872222014-01-13T02:19:45.703-08:002014-01-13T02:19:45.703-08:00నీ ప్రియ వదనం వికసిత జలజం
నీ దరహసం జాబిలి కిరణం
చి...నీ ప్రియ వదనం వికసిత జలజం<br />నీ దరహసం జాబిలి కిరణం<br />చిత్రం: తులాభారం రచన: ధాశరధి<br /><br />ఇందులొ రూపకం మరియు ఉల్లేఖ?Anonymoushttps://www.blogger.com/profile/03062286790605993842noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7897467956720833826.post-22514503125790046752014-01-13T01:58:26.057-08:002014-01-13T01:58:26.057-08:00అదరక బదులే చెప్పేటి తెగువకు తోడతడే
తరతరాల నిసీధి ద...అదరక బదులే చెప్పేటి తెగువకు తోడతడే<br />తరతరాల నిసీధి దాటే చిరు వేకువ జాడతడే<br /><br />ఎవరని ఎదురే నిలిస్తే తెలిసె బదులతడే<br />పెను తుఫాను తలొంచి చుసే తొలి నిప్పు కనం అతడే<br /><br />చిత్రం: అతడు <br />Anonymoushttps://www.blogger.com/profile/03062286790605993842noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7897467956720833826.post-916749844579352512010-11-09T12:00:21.387-08:002010-11-09T12:00:21.387-08:00చాలా బావుంది.
పోతనగారి నరకాసుర వధ ఘట్టంలో యుద్ధం చ...చాలా బావుంది.<br />పోతనగారి నరకాసుర వధ ఘట్టంలో యుద్ధం చెయ్యడానికి లేచిన సత్యభామ కృష్ణుడికి ఎలా కనిపిస్తోంది, నరకుడికి ఎలా కనిపిస్తోంది అని ఒక మంచి సీసపద్యం ఉంది - రాకేందు బింబమై రవిబింబమై యొప్పు నీరజాతేక్షణ నెమ్మొగంబు.<br />కామేశ్వర్రావుగారి ఉదాహరణ కూడా బావుంది.<br />రామదాసు కీర్తన ఏమయ్య రామ లో .. సుతుడనుచు దశరథుడు, హితుడనుచు సుగ్రీవుడు, అతిబలుండనుచు కపులు .. ఇలా వస్తుంది - మరి ఇది వర్తిస్తుందో లేదోకొత్త పాళీhttps://www.blogger.com/profile/16234313422214674604noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7897467956720833826.post-90241833947955691232010-11-09T10:52:15.226-08:002010-11-09T10:52:15.226-08:00@నచకి
* "కార్యేషు దాసీ, కరణేషు మంత్రి" ...@నచకి<br /><br />* "కార్యేషు దాసీ, కరణేషు మంత్రి" -- ఇది కచ్చితంగా ఉల్లేఖాలంకారమే. ఒక్కో గుణంలో ఒక్కొక్కరితో పోలిక చెప్తున్నారు కాబట్టి.<br /><br />* పాత తెలుగు సినిమాలో సావిత్రిలా -- ఇది ఉల్లేఖాలంకారము కాదు అనిపిస్తోంది. ఒకవేళ, "అందంలో సావిత్రిలాగా, కోపంలో ఆవకాయలా...మాటల్లో తేనె చుక్కలా" అని ఉంటే ఉల్లేఖాలంకారం అయ్యింది. ఇది ఉపమాలంకారమా అంటే అదీ సంపూర్ణంగా కాదు - సామ్యమేమిటో చెప్పలేదు కవి. అందుచేత ఇవి వినడానికి బాగున్నా - సంప్రదాయ అలంకారాలకు కావలసిన అన్ని అంశాలూ లేవు అనిపిస్తున్నాయి.<br /><br />* తలలో నాలుకలా...ఇది ఉపమాలంకారము. సామ్యం చెప్పబడింది - వీటన్నిటికీ. ఉల్లేఖాలంకారములో ఒక్కొక్కరికి ఒక్కొక్కలాగా కనిపించడం, లేక ఒక్కో గుణంలో ఒక్కొక్కరిని తలపించడం కావాలి. నాకు తెలిసి ఆ రెండూ ఇక్కడ లేవు.<br /><br />* నవ్వులా...అవి కావు... -- ఇది రూపకాలంకారం. నవ్వులు, పారిజాతాలు ఒకటి కావు. కానీ, కవి అభేదాన్ని చెప్తున్నాడు. "ఈ మహారాజు సాక్షాత్తు ఈశ్వరుడే" అనే ఉదాహరణ మనం చెప్పుకున్నాము - అభేదరూపకాలంకారాన్ని చర్చించుకున్నప్పుడు.<br /><br />* చూపులో సూర్యుడు, రూపులో చంద్రుడు - కచ్చితమైన ఉల్లేఖాలంకారము.<br /><br />* సూర్యుడు ఏడి -- ఇక్కడ కూడా ఉల్లేఖనం కనిపించట్లేదు.<br /><br />@కామేశ్వరరావు గారు<br /><br />మీరు చెప్పిన ఉదాహరణ సరిపోయిందండి. ఒకే వ్యక్తికి ఒకే వస్తువు పలువిధాలుగా అనిపించడం ఉల్లేఖాలంకారం అవుతుందని నా నమ్మకం.<br /><br />@అందరూ <br /><br />ముద్దిచ్చి ఓ చినుకు ముతయమైపోతుంటే, ఓ చినుకు నీ మెడలో నగలాగా నవ్వుతుంటే... (చిత్రం: వేటగాడు, రచన: వేటూరి) -- ఈ చరణం కూడా ఉల్లేఖాలంకారమే అనిపిస్తోంది. అదే వస్తువు యొక్క పలు అంశువులు పలువిధాలుగా కనిపించడం.Sandeep Phttps://www.blogger.com/profile/07817468808660094286noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7897467956720833826.post-84105838251034634662010-11-09T10:06:01.628-08:002010-11-09T10:06:01.628-08:00సినిమా పాటల్లో మరో ఉదాహరణ:
సిగలో అవి విరులో, అగరు...సినిమా పాటల్లో మరో ఉదాహరణ:<br /><br />సిగలో అవి విరులో, అగరుపొగలో, అత్తరులో, మగువా సిగ్గుదొంతరలో, మసలే వలపు తొలకరులోకామేశ్వరరావుhttps://www.blogger.com/profile/06579446584580670029noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7897467956720833826.post-90973497972029534792010-11-09T04:08:57.461-08:002010-11-09T04:08:57.461-08:00"కార్యేషు దాసీ, కరణేషు మంత్రీ, భోజ్యేషు మాతా,..."కార్యేషు దాసీ, కరణేషు మంత్రీ, భోజ్యేషు మాతా, శయనేషు రంభా, రూపేచ లక్ష్మీ, క్షమయా ధరిత్రీ - షట్కర్మయుక్తా కులధర్మపత్నీ" - ఇది కూడా ఉల్లేఖాలంకారమా?<br /><br />చలనచిత్ర గీతాల్లో నుంచి కొన్ని ఉదాహరణలు:<br /><br />* పాత తెలుగు సినీమాలో సావిత్రిలా... పెరుగులోకి నంజుకున్న ఆవకాయలా... (and so on) తేనె చుక్కలా, వానచినుకులా, మామ్మగారి ముక్కుపుడకలా ఉంది పిల్ల (హాయ్ రే హాయ్! - సిందూరాం - చంద్రబోస్)<br />* తలలో నాలుకలా, పూసలలో దారము మాడ్కి సతి మదిలోనను మెలగెడు పురుషుడు... (రాదే చెలీ, నమ్మరాదే చెలీ! - మిస్టర్ పెళ్ళాం - వేటూరి; కానీ, ఈ పంక్తులు నంది తిమ్మన వ్రాసిన పారిజాతాపహరణం లోనివి.)<br />* నవ్వులా అవి, కావు!, నవపారిజాతాలు, రవ్వంత సడి లేని రసరమ్యగీతాలు (తోటలో నా రాజు... - ఏకవీర - సి. నారాయణరెడ్డి)<br />* చూపులో సూర్యుడు, రూపులో చంద్రుడు (గ్రీకు వీరుడు - నిన్నే పెళ్ళాడతా - సీతారామశాస్త్రి)<br />* "సూర్యుడు యేడీ? నీతో ఆడి చందమామ అయిపోయాడుగా..." (తూనీగా, తూనీగా! - మనసంతా నువ్వే! - సీతారామశాస్త్రి) (?)Anonymousnoreply@blogger.com